bać się o bać się

* * *

boję boisz, bój

1. ( doznawać strachu) be afraid l. frightened (kogoś/czegoś of sb/sth); bać się własnego cienia be afraid of one's own shadow; bać się czegoś jak ognia be scared stiff of sth; bój się Boga! for God's sake!

2. (= niepokoić się, obawiać się) fear, be afraid (o kogoś/coś for sb/sth); bać się o zdrowie fear for one's health; bać się o swoją skórę l. o swoje życie fear for one's life; be in fear of one's life; boję się, że to prawda I'm afraid it's true.

3. ( nie ważyć się na coś) fear ( robić coś to do sth); be afraid ( robić coś to do sth l. of doing sth).

4. nie bać się czegoś przen. (= znosić, wytrzymywać coś) endure sth.

- bać się ojca/nauczyciela to be afraid of one’s father/teacher

- bać cię ciemności/duchów to be afraid of the dark/of ghosts

- bać się kary to be afraid of being punished

- nie pójdę, boję się I’m not going, I’m scared

- boję się zostawać w domu sama I’m afraid of being left home alone

- bać się czegoś jak ognia a. diabeł święconej wody to be scared stiff of sth

- bać się o dzieci to be anxious about one’s children

- z taką pensją nie musisz bać się o przyszłość with a salary like that, you don’t need to worry about the future

- nie bój się, ona na pewno sobie poradzi don’t worry, she’ll manage all right

- bał się, że nie wygra he was afraid that he wouldn’t win

- boję się, czy to nie jest czyjaś zła wola I’m afraid somebody might have done it out of spite

- bać się odpowiedzieć to be afraid to answer

- bał się spojrzeć jej w oczy he was afraid to look her in the eye także przen.

- bała się wyznać, co ją dręczy she was afraid to reveal what was bothering her

■ bój a. bójcie się Boga! for the love of God!, in God’s name!

- bać się o własną skórę pot. to look after number one pot.

- bać się własnego cienia to be afraid of one’s own shadow

sl. (= bać się) be a chicken, be shit-scared.

vr + gen

(= bać się) to fear

- panicznie boję się bólu/wizyty u dentysty I’m terribly afraid of pain/of visiting the dentist

* * *

* * *

bać się panicznie (kogoś/czegoś) be terrified (of sb/sth).

* * *

zob. bać się.

zob. boja.

vb; patrz bać się

* * *

zob. bać się.

■ mieć boja pot. żart. to be scared a. frightened; to have cold feet pot.

* * *

* * *

-o-

1. (= bitwa, walka) combat, battle, fight; ciężki bój heavy combat; krwawy bój carnage; iść do boju go into battle; stanąć do boju make a stand ( o coś for sth); bój na śmierć i życie fight to the death; toczyć bój l. boje fight ( o coś for sth, z kimś/czymś against sb/sth).

2. sport competition.

zob. bać się.

- jest wielu znanych aktorów there are many well known actors

- nie ma nikogo, kto mógłby to zrobić there’s no one who could do it

- czy jest Bóg, czy go nie ma? does God exist, or not?

- był sobie kiedyś stary król there was a. lived once an old king

- nie było cię jeszcze wtedy na świecie this was before you were born

- kiedy mnie już z wami nie będzie euf. when I am no more a. I am no longer with you euf.

- myślę, więc jestem I think, therefore I am

- być albo nie być to be or not to be

- to dla nas być albo nie być this is our to be or not to be, this is our Waterloo

- nie ma już dla niej ratunku nothing can save her now

- jest wiele powodów do zadowolenia there’s good reason to be happy

- nie ma obaw a. strachu pot. ! no problem! pot., not to worry! pot.

- nie ma powodu do obaw there is no reason a. need to worry

- są sprawy, których nigdy nie zrozumiesz there are (certain) things that you’ll never understand

- nie ma co płakać/gadać it’s no use crying/talking (about it)

- nie ma co żałować (there’s) no need to be sorry

- nie ma co a. czego żałować it’s no great loss

- nie ma czemu się dziwić, że… it’s no surprise a. wonder that…

- nie ma o co się kłócić there’s nothing to quarrel about

- nie ma czym się martwić/czego się bać there’s nothing to worry about/to be afraid of

- nie ma z czego być dumnym (it’s) nothing to be proud of

- nie ma z czego się cieszyć/śmiać there’s nothing to rejoice/to laugh about

- „dziękuję za podwiezienie” – „nie ma za co” ‘thanks for the lift’ – ‘don’t mention it’ a. ‘you’re welcome‘

- „przepraszam, że panu przerwałem” – „nie ma za co” ‘sorry I interrupted you’ – ‘that’s all right’

- już cię/was nie ma! off with you!

- być w pracy/szkole to be at work/at school

- być w teatrze/na koncercie to be at the theatre/at a concert

- teraz wychodzę, ale będę w domu o piątej I’m going out now, but I’ll be home at five

- dzisiaj nie ma go w biurze he’s not in the office today

- w pokoju nikogo nie ma/nie było there is/was no-one in the room

- jest już piąta, a jego jak nie ma, tak nie ma it’s already five, and he’s still not here a. there’s still no trace of him

- „czy jest Robert?” – „nie, nie ma go, jest jeszcze w szkole” ‘is Robert in?’ – ‘no, he’s not, he’s still at school’

- „są jeszcze bilety na ostatni seans?” – „niestety, już nie ma” ‘do you still have tickets for the last showing?’ – ‘sorry, all sold out’

- czy będziesz jutro w domu? ‘will you be at home a. in home tomorrow?’

- kiedy (ona) będzie znowu w Warszawie? when will she be in Warsaw again?

- byłem wczoraj u Roberta/u babci I was at Robert’s/granny’s yesterday, I went to see Robert/granny yesterday

- był przy narodzinach swojej córki he was present at the birth of his daughter

- nigdy nie byłem w Rosji I’ve never been to Russia

- „skąd jesteś?” – „(jestem) z Krakowa/Polski” ‘where are you from?’ – ‘(I’m) from Cracow/Poland’

- „gdzie jesteś?” – „tutaj!” ‘where are you?’ – ‘(I’m) here!’

- „jestem!” (przy odczytywaniu listy) ‘here!’, ‘present’

- będąc w Londynie, odwiedziłem Annę when a. while I was in London I went to see Anna

- biblioteka jest w budynku głównym the library is in the main building

- w jednym pudełku jest dziesięć bateryjek there are ten batteries in a packet

- w domu nie było nic do jedzenia there was nothing to eat at home a. in the house

- co jest w tym pudle? what’s in this box?

- gdzie jest moja książka/najbliższa apteka? where’s my book/the nearest chemist’s?

- co jest dzisiaj na lunch? what’s for lunch today?

- wczoraj na kolację był dorsz there was cod for dinner yesterday

- „dużo masz tych ziemniaków?” – „oj, będzie” pot. ‘got a lot of those spuds?’ – ‘loads’ pot.

- będzie, będzie, więcej się nie zmieści pot. that’s plenty a. that’ll do, there’s no room for any more

- jest godzina druga po południu it’s two in the afternoon a. two p.m.

- nie ma jeszcze szóstej rano it’s not yet six a.m.

- zanim dotrzemy do domu, będzie ósma wieczorem/północ it’ll be eight p.m./midnight by the time we reach home

- był maj it was in May

- to było w grudniu 1999 it was in December 1999

- to było dawno, dawno temu this was a long, long time ago

- jest piękny ranek it’s a fine morning

- jest mroźno/upalnie it’s nippy/hot

- wczoraj był deszcz/mróz it was raining/freezing yesterday

- ciekawe, czy jutro będzie pogoda I wonder if it’s going to be fine tomorrow

- nie pamiętam dokładnie, to było dość dawno temu I can’t really remember, it was some time ago

- z niego jeszcze coś będzie he’ll turn out all right

- co z niego będzie? how will he turn out?, what will become of him?

- będzie z niego dobry pracownik he’ll be a good worker

- kuchmistrz to z ciebie nie będzie you’ll never make a chef

- z tych kwiatów nic już nie będzie these flowers/plants have had it pot.

- z naszych planów/wakacji nic nie będzie nothing will come of our plans/holidays

- nic z tego nie będzie it’s hopeless

- nic dobrego z tego nie będzie nothing good will come of it

- tyle pracy i nic z tego nie ma (he’s done) so much work and nothing to show for it

- koncert/egzamin jest jutro the concert/exam is tomorrow

- zebranie było w sali konferencyjnej the meeting was (held) in the conference room

- jutro nie będzie a. nie ma lekcji there are no classes tomorrow

- był do ciebie telefon there was a phone call for you

- czy były do mnie jakieś telefony? has anyone called me?

- był wypadek w kopalni there was an accident in the mine

- co będzie, jeśli nie zdasz egzaminu? what’s going to happen if you fail the exam?

- co będzie, jeśli ktoś nas zobaczy? supposing a. what if someone sees us?

- nie martw się, wszystko będzie dobrze don’t worry, it’ll be a. it’s going to be fine

- w życiu bywa rozmaicie you never know what life may bring

- opowiedziałem jej wszystko, tak jak było I told her everything just as it happened

- co ci/jej jest? what’s the matter with you/her?

- coś mi/jemu jest something’s the matter with me/him

- czy jemu coś jest? is anything the matter with him?

- nic mu nie będzie, to tylko przeziębienie he’ll be fine, it’s only a cold

- być na weselu/zebraniu to be at a wedding/meeting

- wczoraj byliśmy na przyjęciu we were at a reception yesterday

- być w liceum/na uniwersytecie to be at secondary school/at university

- być na studiach to be a student a. at college

- być na prawie/medycynie to study law/medicine

- był na trzecim roku anglistyki he was in his third year in the English department

- być na kursie komputerowym to be on a computer course

- być na wojnie to go to war

- być pierwszym/drugim to be the first/second to arrive

- był na mecie trzeci he came third

- czy był już listonosz? has the postman been a. come yet?

- być pod urokiem/wrażeniem kogoś/czegoś to be charmed/impressed by sb/sth

- być pod wpływem kogoś/czegoś to be under the influence of sb/sth

- prowadzić samochód, będąc pod wpływem alkoholu to drive while under the influence of alcohol

- być w ciąży to be pregnant

- być w dobrym/złym humorze to be in a good/bad mood

- nie być w nastroju do zabawy not to feel like going out a. partying

- być w doskonałej formie to be in excellent form a. in fine fettle

- być w strachu to be scared

- być w rozpaczy to be in despair

- bądźmy dobrej myśli let’s hope for the best

- jestem przed obiadem I haven’t had my lunch yet

- jestem już po śniadaniu I’ve already had breakfast

- był siedem lat po studiach he had graduated seven years earlier

- być po kielichu/po paru kieliszkach pot. to have had a drop/a few euf.

- być na diecie to be on a diet

- być na kaszce a. kleiku to be on a diet of gruel

- być na emeryturze/rencie to be on a pension

- sukienka jest do kolan the dress is knee-length

- wody było do kostek the water was ankle-deep

- firanka była do połowy okna the net curtain reached halfway down the window

- chwila nieuwagi i było po wazonie one unguarded moment and the vase was smashed to pieces

- jest już po nim/nas! it’s curtains for him/us! pot.

- jeszcze chwila i byłoby po mnie another instant and it would have been curtains for me a. would have been all up with me pot.

- być nauczycielem/malarzem to be a teacher/painter

- kiedy dorosnę, będę aktorem when I grow up, I’ll be an actor

- być Polakiem/Duńczykiem to be Polish/Danish

- borsuk jest drapieżnikiem the badger is a predator

- nie bądź dzieckiem! don’t be childish a. such a child!

- jestem Anna Kowalska I’m Anna Kowalska

- „cześć, to ty jesteś Robert?” – „nie, jestem Adam” ‘hi, are you Robert? a. you’re Robert, are you?’ – ‘no, I’m Adam’

- co to jest – ma cztery nogi i robi „miau”? what (is it that) has four legs and says ‘miaow’?

- była wysoka/niska she was tall/short

- jest autorką cenioną przez wszystkich she’s an author appreciated by all a. everybody

- mój dziadek był podobno bardzo przystojnym mężczyzną my grandfather is said to have been a very handsome man

- wciąż jest taka, jaką była za młodu she’s still her old self

- kwiaty były żółte i czerwone the flowers were yellow and red

- pizza była całkiem dobra the pizza was quite good

- pojemnik był z drewna/plastiku the container was made of wood/plastic

- z tych listewek byłby ładny latawiec these slats could make a fine kite

- wszystko to były jedynie domysły it was all only conjecture

- czyj jest ten samochód? whose car is this?, who does this car belong to?

- ta książka jest jej/Adama this book is hers/Adam’s, this is her/Adam’s book

- żona była dla niego wszystkim his wife was everything to him

- nie naśladuj innych, bądź sobą don’t imitate others, be yourself

- ta zupa jest zimna this soup is cold

- Maria jest niewidoma Maria is blind

- jesteś głodny? are you hungry?

- Robert jest żonaty/rozwiedziony Robert is married/divorced

- są małżeństwem od dziesięciu lat they’ve been married for ten years

- bądź dla niej miły be nice to her

- bądź tak dobry a. uprzejmy would you mind

- bądź tak miły i otwórz okno would you mind opening the window?

- czy byłaby pani uprzejma podać mi sól would you be kind enough a. would you be so kind as to pass me the salt?

- nie bądź głupi! don’t be a fool!

- cicho bądź! be quiet!

- być w kapeluszu/kaloszach/spodniach to be wearing a hat/rubber boots/trousers

- była w zielonym żakiecie/czarnym berecie she was wearing a green jacket/black beret, she had a green jacket/black beret on

- być za kimś/czymś (opowiadać się) to support sb/sth, to be for sb/sth

- byłem za tym, żeby nikomu nic nie mówić I was for not telling anyone anything

- dwa razy dwa jest cztery two times two is four

- ściany pokoju były pomalowane na różowo the walls of the room were painted pink

- dzieci, które są maltretowane przez rodziców children who are abused by their parents

- tak jest napisane w gazecie that’s what it says in the paper

- samochód będzie naprawiony jutro the car will be repaired by tomorrow

- to musi być zrobione do czwartku this must be done by Thursday

- sukienka była uszyta z czarnej wełenki the dress was made of black wool

- będzie pamiętał a. pamiętać tę scenę przez cały życie he will remember this scene all his life

- będziemy długo go wspominali a. wspominać we shall a. will long remember him

- co by się było stało, gdyby nie jego pomoc what would have happened if it hadn’t been for his help

- byłaby spadła ze schodów (omal nie) she almost fell down the stairs

- byłbym zapomniał! zabierz ze sobą śpiwór I almost a. nearly forgot! take a sleeping bag with you

- jest dopiero wpół do ósmej it’s only half past seven

- nie było co jeść there was nothing to eat

- za ciepło będzie ci w tym swetrze you’ll be too hot in this jumper

- byłoby przyjemnie zjeść razem obiad it would be nice to have lunch together

- wychodzić po zmierzchu było niebezpiecznie it was dangerous going out after dark

- nie kupić tego mieszkania będzie niewybaczalnym błędem not to buy that a. the flat would be an inexcusable mistake

- z chorym było źle/coraz gorzej the patient was bad/getting worse

- z dziadkiem jest nienajlepiej grandfather is poorly

- wszystko będzie na niego he’ll get all the blame

- żeby nie było na mnie I don’t want to get the blame

- na imię było jej Maria her name was Maria

- było dobrze po północy it was well after midnight

- będzie z godzinę/trzy lata temu an hour or so/some three years ago

- będzie kwadrans jak wyszedł he must have left fifteen minutes or so ago, it’s been fifteen minutes or so since he left

- do najbliższego sklepu będzie ze trzy kilometry it’s a good three kilometres to the nearest shop

- nie ma tu gdzie usiąść there’s nowhere here to sit

- w tym mieście na ma dokąd pójść wieczorem there’s nowhere to go at night in this town

- nie ma komu posprzątać/zrobić zakupy there’s no-one to clean/to do shopping

- nie ma z kim się bawić there’s no-one to play with

- trzeba było coś z tym zrobić something had to be done about it

- trzeba było od razu tak mówić why didn’t you say so in the first place?

- czytać można było tylko przy świecach one could read only by candlelight

- jest gorzej niż można było przypuszczać it’s worse than might have been expected

■ bądź zdrów! (pożegnanie) goodbye!, take care!

- być bez forsy/przy forsie pot. to be penniless/flush pot.

- być do niczego (bezużyteczny) [osoba, przedmiot] to be useless a. no good; (chory, słaby) [osoba] to be poorly a. out of sorts

- być może perhaps, maybe

- być może nam się uda perhaps we’ll succeed

- być może a. może być, że… it may happen that…

- być niczym [osoba] to be a nobody

- znałem ją, kiedy jeszcze była nikim I knew her when she was still a nobody

- być przy nadziei a. być w poważnym a. odmiennym a. błogosławionym stanie książk. to be in an interesting condition a. in the family way przest.; to have a bun in the oven euf., pot.

- było nie było (tak czy owak) when all’s said and done, after all; (niech się dzieje co chce) come what may, be that as it may

- było nie było, to już ćwierć wieku od naszego ślubu when all’s said and done a. after all, it’s twenty-five years since we got married

- było nie było, idę pogadać z szefem o podwyżce come what may, I’m going to the boss to talk about a rise

- było siedzieć w domu/nie pożyczać mu pieniędzy pot. serves you right, you should have stayed at home/shouldn’t have lent him money

- było nic mu nie mówić you should have told him nothing

- co będzie, to będzie whatever will be, will be

- co było, to było let bygones be bygones

- co jest? pot. what’s up? pot.

- co jest, do jasnej cholery? dlaczego nikt nie otwiera? what the hell’s going on? – why doesn’t anyone open the door? pot.

- co jest? przyjacielowi paru groszy żałujesz? what’s wrong? – can’t spare a friend a few pence? pot.

- coś w tym jest a. coś w tym musi być there must be something in it

- coś w tym musi być, że wszyscy dyrektorzy będą na tym zebraniu there must be something in it, if all the directors are going to the meeting

- jakoś to będzie things’ll a. it’ll work out somehow pot.

- nie ma co a. rady oh well

- nie ma co, trzeba brać się do roboty oh well, time to do some work

- nie ma co! well, well!

- mieszkanie, nie ma co, widne i ustawne well, well, not a bad flat, airy and well laid out

- ładnie się spisałeś, nie ma co! iron. well, well, you’ve done it now, haven’t you!

- nie ma (to) jak kuchnia domowa/kieliszek zimnej wódki nothing beats a. you can’t beat home cooking/a glass of cold vodka

- nie ma (to) jak muzyka klasyczna give me classical music every time

- nie ma to jak wakacje! there’s nothing like a holiday!

- nie może być! (niedowierzanie) I don’t believe it!, you don’t say!

- niech będzie! oh well!

- niech ci/wam będzie! have it your own way!

- niech mu/jej będzie! let him/her have his/her own way!

- niech tak będzie! (zgoda) so be it!

- tak jest! (owszem) (that’s) right!

- „to jest pańskie ostatnie słowo” – „tak jest, ostatnie” ‘is that your final word?’ – ‘yes, it is’, ‘that’s right’

- tak jest, panie pułkowniku/generale! Wojsk. yes, sir!

- to jest książk. that is, that is to say

- główne gałęzie przemysłu, to jest górnictwo i hutnictwo the main branches of industry, that is (to say) mining and metallurgy

* * *

* * *

jestem jesteś są; będę będziesz bądź

1. (= znajdować się w jakimś stanie l. miejscu) be; (= istnieć) exist, be there; być na diecie be on a diet; być na emeryturze be retired; jestem po robocie I'm finished l. done with work (for today); pewnego razu był sobie król... once upon a time there lived a king...; w ogrodzie były róże there were roses in the garden; w Galaktyce są miliardy gwiazd there are billions of stars in the Galaxy; ile ich jest? how many of them are there?; być w kinie be at the theater; być na wycieczce be on a trip; być w Warszawie be in Warsaw; być u babci na wsi be at grandma's house in the country; być z kimś sam na sam be one on one with sb; od świtu jestem na nogach I have been on my feet all day; Ewa jest na ostatnich nogach Eva is ready to drop l. dead on her feet; jesteś na drodze do zawału you are on the road to a heart attack; wszystko jest na swoim miejscu everything is in its place; to było nie na miejscu that was out of line; być na ustach całego miasteczka be on the lips of everyone in town; być jedną nogą na tamtym świecie have one foot in the grave; co dzisiaj będzie na obiad? what's for supper today?; wszystko jest pod ręką we have everything right at hand; być u steru przen. be at the wheel; no to jestem w domu (= zrozumiałem) that hits home; być w latach l. w leciech be up in one's years; być w sile wieku be in one's prime; być w opałach be in a bind; teraz wszystko jest w twoich rękach now everything is in your hands l. up to you; być w siódmym niebie be in seventh heaven; być w swoim żywiole be in one's element; być na zebraniu be at a meeting; być na wojnie be (fighting) in a war; być na studiach be at college; być na anglistyce be in the English Department; nigdy nie byłem w Chicago I've never been to Chicago; Adam jest pod pantoflem swojej żony Adam is henpecked; być nie w sosie be in a bad mood; jest gaz i woda we have gas and water; jestem takiego samego zdania I'm of the same opinion; jestem dobrej myśli I'm hoping for the best; jest mi u ciebie tak dobrze I feel so good at your place; jest mi głupio I feel stupid; to jest do niczego it's no good; być górą be on top; to nie jest czas po temu this is not the time for that; to nie jest mi na rękę this is inconvenient (for me); to nie jest po mojej myśli that's not what I intended l. what I had in mind; jestem pod wrażeniem I'm impressed; jestem bez pieniędzy I'm broke; jestem w ciąży I'm pregnant; Ewa jest przy nadziei przest. Eva is in the family way; jestem na służbie I'm on duty; byliśmy na spacerze we were taking a walk; dobrze wiesz, że jesteś na mojej łasce you know fully well that you're at my mercy; czy jesteś w stanie mnie zrozumieć? are you able to understand me?; jestem w dobrym humorze I'm in a good mood; byliśmy w kłopocie, co zrobić z... we couldn't figure out what to do with...; Ewa przez moment była w rozterce for a moment Ewa was in a dilemma; Ewa jest z Adamem w przyjaźni Ewa is friends with Adam; po czyjej jesteś stronie? whose side are you on?; Adam jest w porządku Adam is OK l. alright; to nie jest w moim guście that's not my style; jestem na bakier z gramatyką I haven't a clue about grammar; z teściową jestem na złej stopie I'm on bad terms with my mother-in-law; z prezesem jestem na ty I'm on a first name basis with the president; jestem za reformą I'm for the reform; oni są z sobą za pan brat they are on familiar terms; jestem z Ewą po słowie przest. I'm engaged to Eve.

2. ( część orzeczenia imiennego) jestem studentem I am a student; byłam piosenkarką I was a singer; będę generałem I will be a general; ta dziewczyna jest ładna that girl is pretty; samochód jest ojca that's father's car; ten długopis nie jest mój this pen isn't mine; bądź zdrów! get well!; jesteś dla mnie niczym! you mean nothing to me; on nie był sobą he wasn't himself; dwa razy dwa jest cztery two plus two is l. equals four.

3. ( w zdaniach bezosobowych) (= zdarzać się) jest piękny dzień it's a beautiful day; był kwiecień it was April; było to dość dawno it was l. happened quite a long time ago; był do ciebie telefon you had a call; było już późno it was getting late; nie ma co jeść there's nothing to eat; będzie z godzinę temu, jak... it's been an hour since...; a co będzie ze mną? what will happen to me?; ciekaw jestem, co z niego będzie I'm curious (about) what will become of him; jeżeli tak jest if it is so; być może maybe, perhaps; co będzie, to będzie come what may; co było, to było let bygones be bygones; jakoś to (w końcu) będzie thing's will turn out fine (in the end); co ci jest? what's wrong l. the matter with you?; z tej mąki nie będzie chleba it's hopeless; nie może być that's impossible; jest już po nim it's too late for him; he's done for; he's a goner l. a has-been; co było, a nie jest, nie pisze się w rejestr what's done is done; tak jest! exactly!, precisely!, that's right; wojsk. yes, sir!; to jest (= czyli) that is; było nie było whatever happens; no matter what (happens).

czasownik posiłkowy

1. tylko będę będziesz itd. ( w formach czasu przyszłego) will (be); będę pamiętał o tym I'll remember that; dzieci będą w ogrodzie the kids will be in the garden; będziemy śpiewać kolędy we're going to sing carols.

2. ( w formach strony biernej) dom był sprzedany za... the house was sold for...; jesteś obserwowany you are being watched; droga jest już naprawiona the road has been repaired.

- rzucać cień to cast a. throw a shadow

- cień latarni padał na maskę samochodu the shadow of a lamp post fell on the bonnet of the car

- 30 stopni w cieniu 30 degrees in the shade

- drzewa dawały dużo cienia the trees gave a lot of shade

- cień podejrzenia the shadow of suspicion

- cień szansy the slightest chance

- nie ma w tym cienia prawdy there isn’t a grain of truth in it

- na jej twarzy pojawił się cień uśmiechu a flicker of a smile appeared on her face

- bez cienia uśmiechu without the ghost a. a trace of a smile

- bez cienia wątpliwości without a. beyond a shadow of (a) doubt

- nie ma cienia wątpliwości there isn’t a shadow of (a) doubt

- był już tylko cieniem samego siebie he was a shadow of his former self

- gra świateł i cieni the play of light and shade a. shadow

- (czyjś) cień zniknął w mroku sb’s shadow disappeared in the dark(ness)

- w strugach deszczu rysował się cień budynku the dark outline of a building showed through the pouring rain

- zniknąć jak cień to vanish like a ghost

- nałożyła zielony cień she put on some green eyeshadow

- □ chińskie cienie a. teatr cieni Teatr shadow theatre

■ cienie pod oczami shadows under one’s eyes

- blaski i cienie the pros and cons (czegoś of sth)

- bać a. lękać się własnego cienia to be frightened a. afraid of one’s (own) shadow

- być czyimś cieniem to be sb’s shadow

- narzeczony był jej cieniem her fiancé followed her everywhere

- być a. pozostawać a. trzymać się w cieniu to be a. stay in the background

- musiała pogodzić się z życiem w cieniu męża she had to reconcile herself to living in her husband’s shadow

- chodzić za kimś jak cień (towarzyszyć) to follow sb like a shadow; (śledzić) to shadow sb

- cień cienia the slightest trace

- nie istniał nawet cień cienia dowodu jego winy there wasn’t the slightest trace of evidence to prove him guilty

- nie istniał nawet cień cienia prawdopodobieństwa, że… there wasn’t the slightest a. remotest chance that…

- kłaść się cieniem na czymś książk. to cast a shadow over sth

- przeżycia z dzieciństwa kładły się cieniem na jej dalszym życiu her childhood experiences cast a shadow over the rest of her life

- rzucać cień na kogoś książk. to cast suspicion on sb, to put sb under a cloud

- ostatnie niefortunne decyzje rzucają na niego cień his recent unfortunate decisions have put him under a cloud

- kontaktowali się z przestępcami i to rzuca na nich cień they were in contact with known criminals and that alone casts suspicion on them a. that puts them in a bad light

- usuwać kogoś/coś w cień to push sb/sth into the background a. aside

- wyglądać jak cień to look like a ghost a. skeleton

- wyjść z czyjegoś cienia to come a. get out from under sb’s shadow

- miał odwagę wyjść z cienia ojca he had the courage to get out from under his father’s shadow

- śmierć go już nie trwoży death doesn’t frighten him any more ⇒ zatrwożyć

- trwożył się tym milczeniem the silence frightened him

- trwożył się, że jutro będzie za późno he was afraid that tomorrow might be too late ⇒ zatrwożyć się

- padł na wznak he fell on his back

- padła zemdlona na podłogę she fell to the floor in a faint

- padł na łóżko/na fotel he collapsed onto a. fell into the bed/the armchair

- drzewa padały na ziemię trees were crashing to the ground

- paść komuś w objęcia a. ramiona to fall into sb’s arms

- paść sobie w objęcia a. ramiona to fall into each other’s arms, to fall on each other

- paść na kolana a. klęczki to fall to a. on one’s knees (przed kimś/czymś before sb/sth)

- paść komuś do nóg to fall at sb’s feet

- paść przed kimś plackiem to prostrate oneself before sb

- padać ze zmęczenia a. wyczerpania to be dead tired; to be dead beat pot.

- padam z nóg I’m dead tired; I’m dead beat pot.

- paść martwym a. bez życia a. bez ducha to drop dead

- padnij! Wojsk. down!

- dojrzałe jabłka padały na trawę ripe apples were dropping onto the grass

- pocisk padł kilka metrów od naszego domu the missile fell a. came down several metres from our house

- smuga światła padła na podłogę a beam of light fell on the floor

- cienie drzew padały na drogę the trees were casting their shadows on the road

- promienie słońca padały przez otwarte okna shunshine was flooding in through the open windows

- jego wzrok padł na mnie his gaze fell on me

- w naszą stronę padały ukradkowe spojrzenia sekretarki the secretary was giving us furtive glances, the secretary was casting furtive glances in our direction

- akcent pada na drugą sylabę the stress falls a. is on the second syllable

- paść w boju/na posterunku/na polu chwały to fall in battle/in the course of duty/with honour

- paść z głodu i chorób to die a. perish from starvation and disease

- rośliny padały z braku wody plants were dying a. withering for lack of water

- padły pod siekierą wielowiekowe wierzby ancient willows were chopped down a. felled

- zboże padało pod kosą corn was falling before the scythe

- miasto padło pod naporem przeważających sił wroga the town fell to overwhelming enemy forces

- paść na egzaminie to flunk an exam pot., to come a cropper at an exam pot.

- padł na niego gniew królewski he incurred the wrath of the king książk.

- padło na niego 100 głosów he got 100 votes

- padło 10 głosów za i 10 przeciw there were 10 votes for and 10 against

- wybór padł na niego he was the one to be chosen

- wygrana padła na numer 275 the winning number is/was 275

- na jego los padła główna wygrana he won the first prize; he hit the jackpot pot.

- nie padło ani jedno słowo na ten temat not a word was said on this subject

- padło wiele gorzkich słów there were many bitter words

- padały cytaty, nazwiska, tytuły quotations, names and titles were being cited

- czekała, ale pytanie nie padało she was waiting, but the question didn’t come

- padł wniosek o powołanie komisji specjalnej it was proposed that a special commission be appointed

- padają głosy, że… there is talk that…

- padł rozkaz wymarszu marching orders were issued

- padła komenda: „na ramię broń!” ‘slope a. shoulder arms!’ came the order

- padło kilka strzałów several shots were fired

- strzały padały gęsto bullets were hailing down

- pierwsza bramka padła w drugiej połowie the first goal was scored in the second half

- na zawodach padły dwa rekordy two new records were established at the championships

- w drugim meczu padł wynik bezbramkowy the second match was goalless a. a no-score draw

■ padać przed kimś na twarz (bać się kogoś) to fall prostrate before sb, to prostrate oneself before sb

- na mózg a. rozum mu padło pot. he’s gone mad a. off his nut pot.

- chyba ci na mózg padło! you must be mad a. out of your mind!

- padam do nóg a. nóżek przest., żart. your humble servant przest.

- trzy promile populacji 3 per mille of the population

- mieć 2 promile alkoholu we krwi to have a blood alcohol level a. count US of 0.2 per cent

- zadowolić się kilkoma promilami zysku to settle for a fraction of the profit

* * *

* * *

Gen. -a per mill, per mil; mieć dwa promile alkoholu we krwi have a BAC of 0.20 per cent (BAC = blood-alcohol concentration).

- duch zamordowanego rycerza the ghost of a murdered knight

- historie o duchach ghost stories

- wywoływać duchy to conjure up ghosts a. spirits

- bać się duchów to be frightened of ghosts

- wierzyć w duchy to believe in ghosts a. spirits

- w duchy wierzysz!iron. you must be joking, are you kidding?

- duchy przodków ghosts of ancestors

- dobre/opiekuńcze duchy good/tutelary spirits

- duch Boży Bibl. the spirit of God

- duch nieczysty Bibl. unclean spirit

- zły duch evil spirit także przen.

- on jest twoim złym duchem he’s a bad influence on you

- ubodzy duchem Bibl. the poor in spirit

- oddać ducha (Bogu)książk. to die

- wyzionąć ducha pot. to give up the ghost

- upał był taki, że mało ducha nie wyzionąłem a. że myślałem, że ducha wyzionępot. it was so hot I thought I was going to drop dead a. give up the ghost on the spot pot.

- leżeć bez ducha to lie (as if) lifeless

- paść bez ducha to collapse

- wolny/niespokojny duch a free spirit

- przymioty czyjegoś ducha the attributes of sb’s spirit

- pogoda ducha cheerfulness

- być pokarmem dla ducha to be good for the soul

- w duchu [wierzyć, sądzić, uważać] in one’s heart of hearts

- śmiać się w duchu to laugh up one’s sleeve

- w głębi ducha in one’s heart of hearts

- nieobecny duchem miles away przen.

- młody duchem young at heart

- osoba małego/wielkiego ducha a narrow-minded/a generous-spirited person

- podnieść kogoś na duchu to raise sb’s spirits

- tracić ducha a. upadać na duchu to lose heart

- jest mi raźniej na duchu my spirits have risen

- jest im ciężko na duchu they are in low spirits, their spirits have sunk

- duch współpracy/wspólnoty team/community spirit

- mieć w sobie ducha przekory to be a contradictory soul

- okazywać ducha walki/współzawodnictwa to show a fighting/competitive spirit

- robić coś w duchu optymizmu/pokory/przebaczenia to do sth in a spirit of optimism/humility/forgiveness

- w duchu społecznym/patriotycznym in a public-spirited/patriotic way

- człowiek wielkiego/małego ducha a faint-hearted/courageous person a. individual

- okazać hart ducha to show spirit

- złamać czyjegoś ducha to break sb’s spirit

- tracić ducha to lose spirit a. heart

- upadać na duchu to become dispirited

- nabrać ducha to recover one’s courage

- duch liberalizmu/chrześcijański liberal/Christian spirit

- duch czasu the spirit of the times a. age

- iść z duchem czasu to move with the times

- w duchu lat 60. in the spirit of the 1960s

- przestrzegać ducha prawa/umowy to be in the spirit of the law/agreement

- złamano ducha ustawy the law has been broken in spirit

- przekład nie oddaje ducha oryginału the translation is not true to the original a. is not in the spirit of the original

- □ Duch Święty Relig. the Holy Spirit a. Ghost

■ co duch a. duchem przest. instanter przest.; with all speed

- wszelki duch (Pana Boga chwali) as I live and breathe!

- ani żywego ducha not a soul

- nowy duch wstąpił w a. ożywił kogoś sb has taken heart

* * *

spirit; ( zjawa) nom pl; -y ghost

* * *

1. (= wnętrze człowieka) spirit, soul, mind; okazać hart ducha demonstrate l. display l. show fortitude; spokój ducha ease l. peace of mind; w skrytości ducha secretly, deep inside one's mind l. heart; w duchu inwardly; w głębi ducha secretly, inwardly; jesteś jeszcze młody duchem you're still young at heart, your mind is still young; teraz mi raźniej na duchu I am cheered l. heartened now; przebywać gdzieś (daleko) duchem be absent-minded, be engrossed in one's thoughts, seem to be far away.

2. fil., rel. soul, spirit, ghost; zły duch (= diabeł) devil, Satan; (= osoba) jinx, evil spirit l. genius; dobry duch good spirit; duchy opiekuńcze attendant spirits; oddać Bogu ducha give up the ghost; Bogu ducha winien as innocent as a (new-born) babe; wszelki duch Pana Boga chwali! God! You scared the living daylights out of me!; (God) bless my soul!; where the devil did you come from?!; nie było tam żywego ducha there wasn't a (living) soul there; wyzionąć ducha give up the ghost; upaść bez ducha fall lifeless, drop breathless; ledwie się duch w nim kołacze he is on his last legs; Duch Święty rel. the Holy Spirit l. Ghost.

3. (= zjawa) ghost, spirit; wywoływać duchy conjure (up) spirits, evoke spirits; zniknąć jak duch disappear like a ghost.

4. (= usposobienie) spirit; człowiek wielkiego ducha big-hearted person; niespokojny duch restless spirit; buntowniczy duch rebellious spirit.

5. (= nastrój) spirit, atmosphere, climate; spotkanie odbyło się w duchu pojednania meeting was held in a spirit l. an atmosphere of reconciliation; duch czasów spirit of the times; iść z duchem czasu keep up with the times; duch narodowy national spirit.

6. (= zapał) spirit; brak wam ducha! you're lacking spirit!; dodać komuś ducha walki hearten sb, get up sb's courage; podnieść kogoś na duchu cheer sb up, raise l. lift sb's spirits; nabrać ducha muster courage, be heartened; odebrać komuś ducha break sb's spirit, take the heart out of sb; nowy duch wstąpił we mnie I recovered my courage, I recovered my will to act; nie traćcie ducha don't lose heart; upadać na duchu lose heart.

* * *

* * *

1. (o szybie, lodzie) crack; (= zarysować się) flaw; (= rozłupać się) rift, cleave; (o desce, pniu) split; ( o farbie) check, crack; (o sznurku, strunie, strąkach) burst; ( o wrzodzie) burst (open); (o ubraniu, tkaninie) rip; uszy mi pękają od tego hałasu this noise is ear-splitting; głowa mi pęka I've got a splitting headache, my head is splitting; choćbym pękł, to... not even if I had all the power in the world...; pękać z ciekawości burn l. burst with curiosity; pękać z dumy swell with pride, be puffed up with pride; pękać z zazdrości be burning with envy, be eating one's heart out; pękać ze śmiechu laugh one's head off, split one's sides; pękać w szwach burst l. split at the seams; sala pęka w szwach the house is full to bursting.

2. (= rozrywać się) snap, break, split, rip; pękły mi spodnie my pants split.

3. (= wybuchać) burst, explode; co chwila pękały granaty grenades would explode now and again; bomba pękła pot. the shit hit the fan, the curtains parted.

4. (o wydaniu, konsumpcji) crack, blow, pop; pękło parę butelek pot. ( o piwie) we cracked a few; (o piwie, winie) we popped a few; ( o wódce) we tossed back l. killed a few; pękło tysiąc złotych pot. we blew a grand.

5. (= bać się) pussyfoot, chicken out; nie pękaj! don't be such a chicken.

* * *

Gen.pl. wód

1. (np. do picia) water; woda bieżąca running water; woda brzozowa birch extract-based hair tonic; woda deszczowa rainwater; woda gazowana sparkling water; woda gruntowa ground water; woda kolońska eau de Cologne; woda królewska chem. aqua regia; woda kwiatowa flower-scented eau de Cologne; woda letejska Lethean water; woda mineralna mineral water; woda ognista (= mocny alkohol, zwł. whisky) firewater; woda pitna drinking water; woda przegotowana boiled water; woda przemysłowa industrial water; woda różana rosewater; woda sodowa soda water; woda toaletowa toilet water; woda źródlana spring water; miękka/średnia/twarda woda soft/medium/hard water; słodka woda fresh water; słona woda salt water; czystej wody (diament, łgarz itd.) first water; warzywa/karp z wody kulin. boiled vegetables/carp; wody płodowe anat. waters, amniotic fluid; ciężka woda chem. heavy water; woda destylowana chem. distilled water; woda utleniona hydrogen peroxide, peroxide; woda święcona rel. holy water; woda wapienna limewater; woda z kranu tap water; ujęcie wody l. wodne water intake; nastawić wodę (na herbatę itp.) put the kettle on; burza w szklance wody storm in a teacup; jak ogień i woda przen. like oil and water; (ci dwoje) są jak ogień i woda never the twain shall meet; krew nie woda ( o kimś) he/she is so hot-blooded; o chlebie i wodzie on bread and water; spływać jak woda po gęsi l. kaczce be like water off a duck's back; wylać komuś kubeł zimnej wody na głowę throw l. pour cold water on sb; szło jak woda it was selling like hot cakes; nie bądź w gorącej wodzie kąpany don't be such a hothead; podobni do siebie jak dwie krople wody as like as two peas (in a pod); utopiłby mnie w łyżce wody he'd like nothing better than see me perish; nabrać wody w usta keep one's mouth shut, not breathe a word ( about sth); chyba mu woda sodowa uderzyła do głowy looks like he has a swollen head, looks like the brains he had went to his head; bać się czegoś jak diabeł święconej wody be afraid of sth like a vampire fears an olive stake; lać wodę pot. waffle; póty dzban wodę nosi, póki się ucho nie urwie the pitcher goes often to the well but it is broken at last.

2. ( akwen) water; odpoczywać nad wodą rest by the water; wody stojące stagnant waters; wody terytorialne territorial waters; wody otwarte open waters; woda gruntowa geol. ground water; woda podskórna subsurface water; woda powierzchniowa surface water; cicha woda przen. ( o osobie) the silent type; cicha woda brzegi rwie still waters run deep; zniknąć jak kamień w wodę vanish into thin air; to wszystko palcem po wodzie pisane it's all like a castle in the air; to woda na jego młyn it's grist to his mill; dziesiąta woda po kisielu a (very) distant relative; czuć się jak ryba w wodzie be in one's element; puszczać się na szerokie wody go big (time); dużo wody upłynie, zanim... it will be a long time before..., a lot of water will run under the bridge before...

3. med. water, serous liquid.

- Bóg Ojciec God the Father

- Bóg Zastępów Lord (God) of hosts

- Bóg Żywy living God

- bać się Boga to fear God

- Bogiem a prawdą to tell the truth, as a matter of fact

- Bogu ducha winien (as) innocent as the day sb/one was born, (as) innocent as a lamb

- Bóg (jeden) wie a. Bóg (jeden) raczy wiedzieć God a. Lord a. heaven (only) knows

- Bóg zapłać (podziękowanie) God bless you

- bój się a. na a. dla Boga for God’s a. heaven’s sake

- broń (Panie) Boże a. niech Bóg broni a. uchowaj Boże God a. heaven forbid!

- chwała Bogu! praise the Lord!, praise be to God!

- dzięki Bogu! thank God!

- daj Boże, żebyśmy wyszli z tego cało God help us get out of this alive

- daj Boże wyjdziemy z tego cało God willing, we’ll get out of this alive

- idź/idźcie z Bogiem go away

- jak Boga kocham honest to God pot.; I swear to God

- Bóg mi świadkiem a. niech mnie Bóg skarze as God is my witness!

- tak mi dopomóż Bóg so help me God!

- jak Bóg da God willing

- jak Bóg na niebie (as) sure as there’s a God in heaven; (as) sure as (God made) little green apples pot.

- jak Bóg przykazał pot. piously, religiously

- jak go Pan Bóg stworzył in his birthday suit pot., żart.

- jak u Pana Boga za piecem (as) snug as a bug in a rug pot.

- miły Boże a. na miły Bóg a. jak mi Bóg miły (zdumienie, zaskoczenie) good God!, my God!; (oburzenie) for God’s a. heaven’s sake!, for the love of God!

- nie mieć Boga w sercu to be ruthless, to have no conscience

- niech cię Bóg ma w swojej opiece God be with you

- niech cię Bóg broni God a. heaven forbid!

- pójść do Boga a. stanąć przed Bogiem a. spocząć w Bogu a. oddać duszę Bogu książk. to (go to) meet one’s maker euf.

- robić coś za Bóg zapłać to do sth for free pot.

- szczęść Boże God bless!

- uchowaj Boże! God a. heaven forbid!

- wielki Boże! good God a. Lord!

- zaklinać się na Boga to swear solemnly a. to God

- pożal się Boże pot., iron. ‘a sorry excuse for’

■ człowiek strzela, Pan Bóg kule nosi przysł. man proposes, God disposes przysł.

- jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie przysł. tit for tat

- kto rano wstaje temu Pan Bóg daje przysł. the early bird catches the worm przysł.

- Pan Bóg nierychliwy, ale sprawiedliwy przysł. the mills of God grind slowly, but they grind exceeding small przysł.

- Panu Bogu świeczkę i diabłu ogarek przysł. it’s what’s known as hedging one’s bets

- bać się czortów to be afraid of evil spirits

- brzydki jak czort as ugly as the devil

- idź do czorta! go to the devil!, go to blazes!

- czort wie (co/kto/jak/gdzie/dlaczego/po co) the devil knows (what/who/how/where/why/what for)

- opowiada ludziom czort wie jakie cuda he tells people all kinds of weird stories

- ki a. jaki czort!? what the devil…!?

- ciekawe, co za czort dzwoni I wonder who the devil a. heck is calling

- to czort wcielony! he’s the devil incarnate!

- to dopiero czort! he’s a real little devil!

- to czort nie dziecko he’s a right little monkey, that child

■ do a. u czorta pot. (in) the devil! pot.

- skąd to wiesz, do czorta? how the devil a. heck do you know that?

- co się u czorta stało z tą dziewczyną? what the devil has happened to that girl?

- co u czorta, nie można się już odezwać? can’t I even open my mouth to say anything, damn it?

- czort go wie the devil (only) knows pot.; God (only) knows pot.

- może się uda, czort wie maybe it’ll work, the devil (only) knows

- czort wie, czy ktoś przyjdzie God knows if anyone’ll come

- czort go wie, jak teraz postąpi the devil a. God only knows what he’ll do now

- no więc czort z nim pot. so to hell with him

- jeden czort it’s all the same

- przyjdzie, nie przyjdzie – jeden czort it’s all the same, whether s/he comes or not

- po czorta pot. what the devil for? pot.

- po czorta tam lazłeś? what the devil a. hell did you go there for?

- drżeć z zimna to shiver a. tremble with cold

- drżeć na całym ciele to shake all over

- szyby drżały w oknach the windows were shaking a. rattling

- drżeć jak w febrze to shiver uncontrollably

- drżeć jak liść (na wietrze) a. jak osika to shake a. tremble like a leaf ⇒ zadrżeć

- drżeć o czyjeś zdrowie/życie to fear for sb’s health/life

- drżeć na myśl o czymś to shudder at the thought of sth

- drżę na myśl o tym, co się wydarzy I shudder to think what will happen ⇒ zadrżeć

- drżeć przed czymś a. na myśl o czymś to be trembling a. terrified at the thought of sth ⇒ zadrżeć

- drżącym głosem in a trembling a. tremulous voice

- głos mu drżał there was a tremor a. quaver in his voice, his voice wobbled

- głos jej drży ze złości/strachu her voice quivers with indignation/shakes with terror ⇒ zadrżeć